pazdziorek konflikt

pazdziorek konflikt, WOJSKO

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
4. Konflikt w teorii sztuki wojennej
Wszystkie formy ludzkiej aktywnoci w kadej grupie spoecznej, kulturowej,
religijnej, ekonomicznej lub politycznej (rodzina, wie, plemi, koció, fabryka, zrze-
szenie lub naród), zawieraj" w sobie konflikt. Konflikt ludzki (spoeczny) moe doty-
czy% jednej osoby i by% wynikiem rónych emocji, pragnie’, b"d( stanowi% starcie
interesów, zasad rónych osób lub grup. Tego rodzaju uczucia i pragnienia czsto
zderzaj" si ze sob", doprowadzaj"c do powstania rywalizacji lub agresji, która moe
przyj"% form otwart" lub ukryt", wewntrzn" lub zewntrzn". Wysza jakociowo
agresja zaliczana do najbardziej powszechnych, która prowadzi do rzeczywistej
przemocy, moe by% wywoana kombinacj" dziaa’ w poszukiwaniu dominacji. Kon-
flikt jest zjawiskiem antagonistycznym, czasami gwatownym i (poza ograniczeniami
w prawie midzynarodowym lub milcz"c" zgod"), stosunkowo nie wymuszonym.
Z drugiej strony rywalizacja jest mniej antagonistyczna, mniej gwatowna i zwykle
zarz"dzana i regulowana lepiej ni konflikt.
Wszystkie organizmy ywe cechuj" dziaania, które w hierarchii potrzeb, zo-
stay zakwalifikowane w róny sposób, zwykle pod wzgldem ich ko’cowego celu:
poywienia, seksu, dominacji, przetrwania, terytorium, niepodlegoci. Konflikt poja-
wia si wtedy, gdy osoby lub grupy podejmuj" dziaania w celu osi"gnicia po"da-
nego stanu ko’cowego. W wikszoci przypadków moliwo% pojawienia si konflik-
tu powoduje czciej uruchomienie mechanizmu ucieczki, anieli podjcie wrogich
dziaa’,
zagroenie
wasnego
przetrwania
wywou-
je obawy, które przezwyciaj" inne obawy.
Podejmowane próby wyjanienia wystpowania konfliktu spoecznego nie day
odpowiedzi na to, czy konflikt jest wrodzon" waciwoci" (cech") czowieka, czy te
wyuczonym zachowaniem. Mimo to mona zgodzi% si ze stwierdzeniem, e instynkt
ludzki przejawiaj"cy si w poszukiwaniu zaspokojenia potrzeb: bogactwa, sawy,
przygody, seksualnych partnerów, ucieczki, wadzy oraz kombinacji tych celów, dla
ich zdobycia wykorzystuje konflikt. Grupy ludzi motywowane presj" spoeczn", psy-
chologi" masy, charyzmatycznym przywództwem lub innymi powodami, wykorzystuj"
konflikt dla osi"gnicia przez grup okrelonych celów. Faktem jest równie, e po-
jawia si on wród organizmów biologicznych od tych najmniejszych i najprostszych
do najwikszych i najbardziej zoonych. Konflikt wystpuje wród ludzi i grup ludz-
kich stanowi"c zagroenie uyciem lub uycie przemocy.
85
poniewa
Pewna cz% gwatownego konfliktu obejmuje celowe i zorganizowane dziaa-
nia uzbrojonych grup. Powysza forma konfliktu spoecznego jest treci" niniejszego
rozdziau.
4.1 Pojecie i zarys teorii konfliktu
T. Kso’ zauwaa, e rozwaania nad pojciem konfliktu pojawiaj" si ju w
dzieach staroytnych filozofów Platona, Arystotelesa w ksigach wielkich religii wia-
ta oraz u Ojców Kocioa (…)”
1
. Wikszo% uczonych za pierwsz" prac analityczn"
w tej dziedzinie przyjmuje dzieo T. Hobbesa z 1652 roku pod tytuem „Lewiatan”
2
.
Sowo konflikt pochodzi od aci’skiego confliktus – zderzenie. Pejoratywne
pojmowanie tego sowa sprawio, e jego pierwotne znaczenie ulego znacznemu
rozszerzeniu
3
. Popularny sownik jzyka polskiego definiuje konflikt jako zetknicie
si sprzecznych, wykluczaj"cych si nawzajem d"e’, dziaa’ pogl"dów; niezgod-
no%, sprzeczno%, spór, zatarg, starcie (take zbrojne)
4
. Sownik wyrazów obcych
konflikt definiuje jako antagonizm, sprzeczno% interesów, pogl"dów (psych. potrzeb,
motywów); spór zatarg, kolizj
5
. Z kolei w popularnej encyklopedii powszechnej mo-
na znale(% nastpuj"c" definicj: w znaczeniu najszerszym – kadego rodzaju
sprzeczno% interesów i pogl"dów, spór, sprzeczka, antagonizm. W socjologii poj-
mowany najczciej jako konflikt spoeczny – sprzeczno% interesów , zamiarów, po-
gl"dów i intencji midzy jednostkami, grupami, klasami lub ruchami spoecznymi.
Powstaje najczciej na tle ogranicze’ dostpnoci rónego rodzaju zasobów b"d(
moliwoci realizacyjnych planów
6
.
Wedug T. Ksonia analiza przyjtych do naukowych rozwaa’ definicji kon-
fliktu unaocznia zakres, zoono% oraz gbi problemów z jakimi musieli zderzy% si
ich twórcy. Wykazuje równie sprzecznoci, które zawiera socjologia konfliktu
7
.
Z kolei autor zauwaa, e w pracach socjologów europejskich (m.in. H. Spencer,
W. Ferguson, C. Saint-Simon) konflikt uwaany jest za skadow" mechanizmu rozwo-
ju spoecze’stw. R. Dahrendorf obok prawidowoci w przebiegu konfliktu, zwraca
1
M. Milicki,
Konflikty spoeczne. Puapki i dylematy dziaa zbiorowych
, Warszawa 1992, s.9.
2
Ibidem., s. 22.
4
Popularny sownik jzyka polskiego, Warszawa 1999, s.236.
5
T. Kso’, op. cit, s.22.
6
Popularna Encyklopedia Powszechna, t.6, Kraków 2002, s.361.
7
T. Kso’, op. cit, s.22.
86
T. Kso’,
Wspóczesne konflikty zbrojne w aspekcie prognozowania zagro e militarnych Rzeczy-
pospolitej Polskiej
– rozprawa doktorska, AON- WARSZAWA 1999, s. 21.
3
uwag na jego wszechobecno% w spoecze’stwie
8
. L. Coser z kolei wskazuje na
funkcje i mechanizm konfliktu (gwatownym niszcz"cym starciom konfliktowym towa-
rzysz" konflikty pokojowe). Sprzeczno% interesów i celów bd"ca skutkiem ograni-
czonego dostpu do cile okrelonych dóbr jest domen" definicji M. Deutsch’a, J.
Szczepa’skiego, J. Szumskiego i innych twórców definicji konfliktu zbienych z defi-
nicj" L. Cosera
9
.
Strukturalny charakter sprzecznoci podkrelaj" m.in. J. Bernard, Q. Wright,
J. Galtung i T. Pszczókowski. Natomiast K. Boulding i K. Singer jako przyczyn kon-
fliktów przyjmuj" istnienie napi% psychicznych i rónic w stanach wiadomoci pod-
miotów zaangaowanych w konflikt. Bior"c pod uwag wyej wymienione definicje
mona wskaza% zasadnicze wasnoci konfliktu
10
:
•
konflikt wymaga istnienia co najmniej dwóch stron;
•
konflikt wyrasta w sytuacji niedostatku dóbr;
•
zachowania konfliktowe maj" na celu zniszczenie lub co najmniej kon-
trolowanie drugiej strony, a skutki konfliktowe polegaj" na tym, e zysk
jednej strony jest strat" dla strony drugiej;
•
dziaania stron konfliktu s" wzajemnie przeciwstawne;
•
wanym aspektem stosunków konfliktowych jest wadza;
•
stosunki konfliktowe s" podstawowym procesem spoecznym i maj"
powane konsekwencje spoeczne;
•
proces konfliktowy reprezentuje czasow" tendencj do rozamu w sto-
sunkach midzy stronami;
•
stosunki konfliktowe nie rozbijaj" systemu, lecz powoduj" przemiany
norm i oczekiwa’
11
.
Zanim przejdziemy do kwestii zwi"zanych z zagadnieniem konfliktu zbrojnego,
zasadnym jest przyjrzenie si wybranym treciom z teorii konfliktu.
Pierwsza dychotomia dotyczy charakteru konfliktu. Doughtery i Pfaltgraff zary-
sowuj" ten problem w sposób nastpuj"cy
„naukowcy zajmuj$cy si% naukami socjo-
logicznymi s$ podzieleni je&li chodzi o odpowied’ na pytanie, czy konflikt spoeczny
8
R. Dahendorf,
The Modern Conflict. An Essay on the Politics of Liberty
, University of California
Press, 1989.
9
T. Kso’, op. cit., s.22.
10
87
J. Mucha,
Konflikt i spoeczestwo – z problematyki konfliktu spoecznego we wspóczesnych teo-
riach zachodnich
, Warszawa 1978, s.12.
11
T. Kso’, op. cit., s.23.
powinien by0 uwa any jako co& racjonalnego, konstruktywnego i spoecznie funkcjo-
nalnego, czy raczej co& irracjonalnego, patologicznego i spoecznie dysfunkcyjne-
go
”
12
. Ma to wane konsekwencje szczególnie w odniesieniu do rozwi"zywania kon-
fliktów. Istnieje równie znaczna rónica w teoretycznych podejciach do tego pro-
blemu, z których dwa rywalizuj" ze sob" w sposób szczególny tj.: klasyczny i beha-
wiorystyczny.
Podejcie klasyczne skupia si na analizach poziomu makro, w pierwszym
rzdzie analizuj"c interakcj grup, które mog" by% podzielone na wiele rónych roz-
amów: narodowych, instytucjonalnych, etnicznych, klasowych i ideologicznych. Teo-
retycy klasyczni interesuj" si interakcj" grup zachodz"c" w sposób wiadomy. Be-
hawioryci natomiast skupiaj" si na poziomie mikro, w którym jednostk" pomiaru
jest bardziej osoba ni grupa. Badana przez behawiorystów podwiadomo% ma na
celu zrozumienie niestabilnych czynników motywacyjnych. Dougherty i Pfaltzgraff
wskazuj" na zastosowanie rónych metod bada’ przez te dwie szkoy:
Pierws
i (behawiory&ci) „preferuj$ odizolowanie kilku zmiennych i analizowanie
du ej ilo&ci przypadków, w celu okre&lenia wzajemnych powi$za mi%dzy nimi. Tra-
dycjonali&ci (klasycy) przeciwnie, cz%sto analizuj$ wszystkie zmienne, które co nie
jest wykluczone, mog$ mie0 wpyw na wynik pojedynczego przypadku
”
13
.
Konflikt powoduje interakcj na poziomie duo intensywniejszym anieli rywa-
lizacja. Jak zauwaa Schelling chocia konflikt, rywalizacja i kooperacja s" z natury
wspózalene, to konflikt pojawia si, gdy dochodzi do starcia rónych celów, potrzeb
i wartoci rywalizuj"cych grup, co w rezultacie wywouje agresj niekoniecznie w
formie przemocy
14
.
Wród najwaniejszych zaoe’ przyjtych przez szko behawiorystyczn"
mona wyróni% wiar, e (róda powoduj"ce wojn le" w naturze czowieka
i zachowaniu czowieka i ten wany wzajemny stosunek istnieje midzy konfliktem
interpersonalnym oraz konfliktem, który przenika zewntrzny porz"dek spoeczny.
Szkoa behawiorystyczna wierzy w centralno% bod(ców – hipoteza reakcji. D"y do
ustalenia, czy ludzko% posiada biologiczne czy psychologiczne cechy, które uspo-
sabiaj" j" w kierunku agresji i konfliktu. Próbuj" równie odkry% wzajemne zalenoci
midzy jednostk", a jej egzystencj" w rodowisku. Wród powszechnych teorii mikro
12
J. Dougherty, R. Pfaltzgraff,
Contending Theories of International Relations,
New York, Harper &
Row Publishers 1981, s. 187.
13
Ibidem., s. 37.
14
88
T. Schelling,
The Strategy of Conflict. Cambridge
, MA, Harvard University Press 1960, s.112.
mona wymieni%: zachowanie zwierz"t, instynkt lub teori wrodzonej agresji, frustra-
cji, teori wiedzy spoecznej oraz teori tosamoci spoecznej.
Wród behawiorystów, biologów i psychologów dla zilustrowania moliwych
nastpstw na zachowania ludzkie przyjo si wykorzystywa% zachowanie zwierz"t.
Wskazuj" oni, e ludzie czsto ignoruj" fakt, e s" czci" królestwa zwierz"t. Mimo
to naley ostronie podchodzi% do wyci"gania bezporednich wniosków dotycz"cych
ludzkich zachowa’ na podstawie zachowa’ zwierz"t. Zarówno zachowania ludzi, jak
i zwierz"t s" zoonym zjawiskiem, obejmuj"cym takie czynniki motywacyjne, jak
”te-
rytorialno&0, dominacj%, seksualno&0 i przetrwanie”
15
. W przypadku bada’ nad za-
chowaniem zwierz"t jako zmienn" niezalen" przyjmuje si agresj. Natomiast
O’Connell nakrelaj"c parametry konfliktu ludzkiego (spoecznego) sugeruje, e lu-
dzie angauj" si zarówno w konflikt o charakterze drapienym, cile okrelonym
(celowym). Zachowanie o tak szerokim zakresie agresji nie jest normalne, ale te nie
obce zwierztom. Cech", która róni nas od reszty królestwa zwierz"t jest wic na-
sza motywacja.
Zorganizowane dziaania zbrojne (wojenne) byy czci" przyrody zanim na
scenie pojawi si czowiek.
„Chciwo&0 oraz oczywisty zamiar polityczny, z którym
pewne spoeczestwa owadów dokonuj$ agresji demonstruje, e behawiorystycznie
nie ma nic unikalnego w tym, e czowiek wst%puje do armii lub walczy jako jej
cz%&0 … . Jednak e gówna ró nica le y w motywacji. Mrówki prowadz$ wojn% po-
niewa ich geny $daj$, aby t% wojn% prowadziy. Czowiek natomiast wymy&li swoj$
wersj% zjawiska wojny. Jest to instrument kulturowy produkt jego wyobra’ni
”
16
.
Jak utrzymuje O’Connell, czowiek angauje si w szeroki zakres konfliktu.
Ten szeroki zakres jest uzupeniony rónorodnoci" czynników motywuj"cych, które
go do tego zmuszaj". Innym zdefiniowanym elementem konfliktu ludzkiego (spoecz-
nego) jest aspekt materialny. Jak sugeruje O’Connell
„konflikt zbrojny móg sta0 si%
prawdziw$ cz%&ci$ do&wiadczenia ludzkiego tylko dzi%ki pojawianiu si% rolnictwa, a w
pó’niejszych czasach polityki. Nast%pnie mogo pojawi0 si% co&, co mo na byo kra&0
i rz$dy, które organizoway kradzie ”
17
.
Chocia studia nad zachowaniem zwierz"t
rzucaj" pewne wiato na zachowanie ludzkie, to udzielaj" tylko pewnych wskazówek
nie wyjaniaj"c zoonoci konfliktu ludzkiego (spoecznego). Stanowi" dobry punkt
15
R.L. O'Connell,
Of Arms and Men, A History of War, Weapons, and Aggression
, New York Oxford
University Press 1989, s. 15.
16
Ibidem., s. 30.
17
Ibidem., s. 26.
89
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

anio102.xlx.pl