organizacja

organizacja, Medyczne

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
5. Organizacja pomocy medycznej
w wypadkach masowych
i katastrofach
Jan Cieækiewicz
Pomoc na miejscu zdarzenia
tunkowego (CPR) wysy³a na miejsce zdarzenia pierwsze
ambulanse z zespo³ami ratownictwa medycznego, a po-
wiadomieni równoczeœnie o wypadku dyspozytorzy lub dy-
¿urni stra¿y po¿arnej i policji wydadz¹ odpowiednie dys-
pozycje jednostce krajowego systemu ratowniczo-gaœni-
czego (KSRG) i patrolowi policji. Równoczesne urucho-
mienie tych trzech, najwa¿niejszych z punktu widzenia
ratownictwa, s³u¿b powinno byæ mo¿liwe dziêki wprowa-
dzaniu jednolitego
numeru alarmowego 112
dla ³¹czno-
œci telefonicznej i sieci komórkowych. Rozpoczyna siê
wówczas skoordynowane stawianie w stan gotowoœci in-
nych jednostek s³u¿b ratowniczych i szpitali.
Nie ma jednak praktycznie ¿adnej mo¿liwoœci, aby po-
moc przyby³a na miejsce wypadku natychmiast, nawet je-
œli do akcji wyœle siê
zespó³ ratownictwa medycznego
œmig³owcem
. Pomimo wiêc rozpoczêcia fazy konsolida-
cji, na miejscu wypadku trwa jeszcze faza wstêpna i nadal
ofiary s¹ zale¿ne od wzajemnej pomocy a¿ do czasu dotar-
cia tam i zorganizowania siê pomocy kwalifikowanej. Po-
niewa¿ na pierwszych informacjach od uczestników lub
przygodnych œwiadków zdarzenia nie mo¿na w pe³ni pole-
gaæ, s¹ one wystarczaj¹ce tylko do wprowadzenia stanu
podwy¿szonej gotowoœci i uruchomienia systemu, ale
w pe³ni wiarygodne informacje mo¿na uzyskaæ dopiero od
pierwszych jednostek ratownictwa, które dotr¹ na miej-
sce wypadku. Trzeba te¿ mieæ œwiadomoœæ, ¿e im wiêksza
skala zdarzenia, tym wiêksze znaczenie ma w³aœciwa
organizacja podejmowanych dzia³añ, zarz¹dzanie nimi
i ich zabezpieczenie logistyczne, co mo¿e byæ bardzo trud-
ne i skomplikowane.
W prawie wszystkich zdarzeniach o charakterze maso-
wym wymagaj¹cych zorganizowania pomocy medycznej
mo¿na wyodrêbniæ kilka zachodz¹cych czêœciowo na sie-
bie okresów. Poniewa¿ wypadek taki zwykle zdarza siê na-
gle, dotkniêci nim ludzie s¹ pocz¹tkowo zdani wy³¹cznie
na siebie.
Faza wstêpna
. Zale¿nie od doznanych obra¿eñ, a cza-
sem stopnia zatrucia, czêœæ ludzi dotkniêtych katastrof¹
ginie natychmiast, a ¿ycie pozosta³ych jest powa¿nie za-
gro¿one. Jakkolwiek wiêkszoœæ poszkodowanych doznaje
jedynie niewielkich obra¿eñ, to przewa¿nie s¹ oni zdezo-
rientowani i w panice.
W tej fazie mo¿liwoœæ uratowania jak najwiêkszej licz-
by osób, które prze¿y³y sam moment wypadku – a ich ¿y-
cie jest nadal zagro¿one – zale¿y od tego, czy wœród naj-
l¿ej poszkodowanych i œwiadków zdarzenia znajduj¹ siê
tacy, którzy potrafi¹ udzieliæ pierwszej pomocy. Ze wzglê-
du na hierarchiê zagro¿eñ ¿ycia dla poszczególnych ofiar
najwa¿niejsze mo¿e byæ udro¿nienie dróg oddechowych,
zw³aszcza u nieprzytomnych oraz podtrzymanie oddechu
i zatamowanie krwawienia. Ale dla nich wszystkich naj-
wa¿niejsze okazuje siê wezwanie s³u¿b ratowniczych, po-
niewa¿ dopiero od tej chwili lokalny system ratownictwa
dowiaduje siê o zaistnia³ym wypadku i mo¿e rozpocz¹æ
swoje dzia³ania maj¹ce na celu udzielenie wszechstron-
nej pomocy.
Dobrze jest, jeœli wzywaj¹cy pomocy potrafi przekazaæ
odpowiedni zakres istotnych informacji dotycz¹cych
miejsca i rodzaju zdarzenia, drogi dojazdu, liczby poszko-
dowanych i charakteru doznanych przez nich obra¿eñ,
a tak¿e ewentualnego niebezpieczeñstwa. Je¿eli tego nie
potrafi, rol¹ dyspozytora jest podjêcie próby dopytania siê
o te szczegó³y.
W dalszym etapie akcja ratownicza powinna siê toczyæ
wed³ug wypracowanych schematów i zgodnie z zaplano-
wanymi wczeœniej i uzgodnionymi zasadami na trzech po-
ziomach:
• strategicznym,
• taktycznym,
• wykonawczym.
Faza konsolidacji
. Szybkoœæ reakcji systemu i w³aœci-
we, zgodne z zaistnia³ymi potrzebami zaplanowanie akcji
ratunkowej zale¿y w znacznej mierze od tego, jakie infor-
macje na temat zdarzenia poda wzywaj¹cy pomocy. Naji-
stotniejsze informacje to: mo¿liwie dok³adne opisanie
miejsca, w którym dosz³o do wypadku, rodzaj zdarzenia
i przybli¿ona choæby liczba ciê¿ko poszkodowanych. Wów-
czas dyspozytor medyczny centrum powiadamiania ra-
Punkt dowodzenia akcj¹
, co odpowiada poziomowi
taktycznemu, powinien siê znaleŸæ jak najbli¿ej miejsca
wypadku, z zachowaniem jednak zasad bezpieczeñstwa.
Za jak najbli¿szym usytuowaniem punktu dowodzenia
przemawia wiele czynników, a zw³aszcza taki, ¿e bliska
30
Organizacja pomocy medycznej w wypadkach masowych i katastrofach
zdarzeniu lokalizacja umo¿liwia najlepszy wgl¹d w bie¿¹-
c¹ sytuacjê, rozeznanie skali potrzeb i mo¿liwoœæ szybkie-
go podejmowania w³aœciwych decyzji. Nastêpny, równie¿
bardzo istotny, powód to obecnoœæ na miejscu przedstawi-
cieli wszystkich s³u¿b bior¹cych udzia³ w akcji, którzy ma-
j¹ wtedy ³atwy i bezpoœredni kontakt zarówno z dowodz¹-
cym akcj¹, jak i wzajemny.
zadanie istotne, skierowanie bowiem zbyt du¿ej liczby
ofiar masowego wypadku do jednego szpitala, zw³aszcza
wymagaj¹cych pilnej pomocy, mo¿e spowodowaæ tam „ka-
tastrofê” i sprawiæ, ¿e oka¿e siê on w pewnym momencie
niewydolny. Bywa to niestety jedn¹ z przyczyn nieopano-
wania – nieskompensowania katastrof.
Dlatego maj¹c informacje o bie¿¹cej wydolnoœci szpi-
tali, mo¿na odpowiednio kierowaæ do nich odje¿d¿aj¹ce
z miejsca wypadku
ambulanse transportuj¹ce chorych
i inne œrodki transportu s³u¿¹ce doraŸnie do przewozu po-
szkodowanych. Innym rozwi¹zaniem mo¿e byæ przekazy-
wanie tych informacji koordynuj¹cemu medyczne dzia³a-
nia ratunkowe na miejscu, a on, opieraj¹c siê na lepszej
ocenie w³asnej stanu pacjentów, mo¿e ich odsy³aæ w odpo-
wiednich kierunkach, czasem wprost do oœrodków specja-
listycznych. O tym, które rozwi¹zanie zostaje przyjête,
powinien decydowaæ lokalnie przygotowany plan zabez-
pieczenia ratunkowego.
Centrum operacyjne
jest te¿ w³aœciwym miejscem,
w którym powinno siê organizowaæ
udzielanie informa-
cji
rodzinom i bliskim ofiar masowego wypadku. W tym
celu powinno siê uzyskiwaæ bie¿¹ce informacje dotycz¹ce
ich rozmieszczania w szpitalach i szybko podaæ do pu-
blicznej wiadomoœci odpowiednie numery telefonów.
Z tym ³¹czy siê te¿ organizowanie informacji o wypadku
dla radia, telewizji i prasy. Kolejnoœæ tych mediów nie jest
przypadkowa, bo zale¿y od praktycznej szybkoœci przeka-
zywania istotnych informacji, a czasem i wskazówek doty-
cz¹cych postêpowania dla szerokiej publicznoœci. W du-
¿ych zdarzeniach o charakterze masowym, zw³aszcza
w miastach, bywa ¿e zmieniaæ siê musi uk³ad komunika-
cyjny, co wprowadza zamieszanie na ulicach i powoduje
niepokój. Zapobiec temu mo¿e podawanie mo¿liwie du¿o
informacji i wskazówek przez radio i g³oœniki rozmie-
szczane w ruchliwych punktach miasta.
Zgodnie z obowi¹zuj¹cym w Polsce prawem, podobnie
jak w wiêkszoœci innych krajów, je¿eli w akcji ratunkowej
bior¹ udzia³ jakieœ jednostki KSRG, ich dowódca jest au-
tomatycznie kieruj¹cym dzia³aniami ratowniczymi,
a wiêc dowódc¹ wszystkich s³u¿b, w tym tak¿e i medycz-
nych.
Jedynym wyj¹tkiem mog¹ byæ akcje w wypadku
aktów terroru, kiedy utrzymuje siê wynikaj¹ce z nich
niebezpieczeñstwo, bo wtedy dowodzenie obejmuje
policja
.
We wszystkich innych sytuacjach to oficer
stra¿y po¿arnej ma g³os decyduj¹cy
. On, m.in. swoimi
dzia³aniami, okreœla wyznaczon¹ strefê wokó³ miejsca
zdarzenia jako niebezpieczn¹ i jemu podlega koordynuj¹-
cy medyczne dzia³ania ratunkowe, a wiêc prze³o¿ony ze-
spo³ów medycznych.
W punkcie dowodzenia
zapadaj¹ konkretne decyzje
dotycz¹ce podejmowanych dzia³añ, np. co do u¿ycia ró¿-
norodnego sprzêtu, a z medycznego punktu widzenia de-
cyzje o rozpoczêciu doraŸnego leczenia i transporcie cho-
rych z miejsca wypadku do szpitali lub oœrodków specjali-
stycznych. Tak wiêc poziom wykonawczy styka siê wów-
czas bezpoœrednio z poziomem taktycznym. Na poziomie
wykonawczym dzia³aj¹ zwykle skierowane na miejsce wy-
padku zespo³y ratownictwa medycznego, czyli lekarze,
pielêgniarki i ratownicy medyczni.
Nieodzownym zapleczem dzia³añ podejmowanych na
miejscu zdarzenia musi byæ
centrum operacyjne
pracu-
j¹ce na poziomie strategicznym. Przy sprawnej ³¹cznoœci
mo¿e byæ ono zlokalizowane nawet w znacznej odleg³oœci
od miejsca tocz¹cej siê akcji. Decyzje tu podejmowane
musz¹ siê opieraæ na zakresie informacji otrzymywanych
z poziomu taktycznego. Tak¹ funkcjê mo¿e pe³niæ
powia-
towy sztab kryzysowy
, który pracuje opieraj¹c siê na
strukturze i rozbudowanych liniach ³¹cznoœci CPR. Z po-
wodów omówionych wczeœniej nie powinien on z oddali
próbowaæ bezpoœredniego dowodzenia akcj¹, a jedynie
koncentrowaæ siê na udzielaniu jej maksymalnej pomocy.
Przede wszystkim nale¿y zaj¹æ siê koordynowaniem
niezbêdnych dzia³añ na szeroko pojêtym zapleczu. Je¿eli
jednak na miejscu zdarzenia nie ma ludzi, którzy byliby
w stanie w³aœciwie kierowaæ akcj¹, mo¿e odpowiednio do
tego przygotowana osoba z centrum udaæ siê na miejsce
wypadku i tam przej¹æ dowodzenie jej ca³oœci¹ lub czê-
œci¹. G³ównymi jednak zadaniami dla poziomu strate-
gicznego jest zabezpieczenie redystrybucji potrzebnych
zasobów (tak¿e jeœli chodzi o personel), w razie koniecz-
noœci nawet z s¹siednich powiatów lub województw. W ta-
kich sytuacjach powinien uaktywniæ siê
wojewódzki
sztab kryzysowy
. Oznacza to, mówi¹c bardziej potocz-
nym jêzykiem, wysy³anie na miejsce zdarzenia odpowie-
dniej do potrzeb liczby zespo³ów ratownictwa medyczne-
go, innych œrodków transportu i specjalistycznego sprzê-
tu, a czasem tak¿e zespo³ów medycznych ze szpitali.
Kolejnym zadaniem do wykonania na poziomie opera-
cyjnym jest
zawiadamianie o wypadku masowym oko-
licznych szpitali i oœrodków specjalistycznych
oraz
stawianie ich w stan gotowoœci do przyjmowania zwiêk-
szonej liczby pacjentów, a nastêpnie monitorowanie ich
wydolnoœci. Inaczej mówi¹c, chodzi o bie¿¹ce orientowa-
nie siê ilu pacjentów i w jakim stanie ka¿dy okoliczny
szpital mo¿e przyj¹æ, tak by udzieliæ im bezzw³ocznie po-
trzebnej pomocy. Nale¿y z naciskiem stwierdziæ, ¿e poda-
wanie w takich sytuacjach przez pracownika szpitala nie-
prawdziwych informacji ma cechy przestêpstwa, gdy¿
mo¿e znacz¹co wp³yn¹æ na losy niektórych ofiar. Jest to
W obrêbie strefy niebezpiecznej
dzia³aj¹ wy³¹cznie
ratownicy PSP, a niekiedy w szczególnych sytuacjach leka-
rze-stra¿acy. Dzia³anie w strefie, która z powodu ró¿nora-
kich utrzymuj¹cych siê zagro¿eñ – takich jak ogieñ, uwol-
nione lub gro¿¹ce uwolnieniem substancje toksyczne czy
te¿ mo¿liwoœæ zawalenia siê budynku – jest uznana za
niebezpieczn¹, wymaga odpowiedniego wyszkolenia oraz
w³aœciwych ubrañ ochronnych i specjalistycznego sprzê-
tu. Wprowadzenie w jej obrêb personelu innych s³u¿b,
które nie spe³niaj¹ tych wymogów, mog³oby stworzyæ dla
31
Ratownictwo medyczne w wypadkach masowych
Strefa udzielania
pomocy i oczekiwania
(retriage)
Strefa transportu
Parking
przybywaj¹cych
ambulansów
3 kolejnoϾ
Strefa niebezpieczna
–
dzia³a tylko Stra¿.
Punkt
segregacji
wstêpnej
Punkt medyczny
Stra¿acy-ratownicy
ewakuuj¹ wszystkich
do punktu segregacji
medycznej (triage).
Pomoc
natychmiastowa
1 kolejnoϾ
transport
TRIAGE
Dekontaminacja
Pomoc pilna
2 kolejnoϾ
Organizacja pomocy medycznej
jeœli dowodz¹cy akcj¹ wyznacza strefê
niebezpieczn¹
Organizacja pomocy medycznej w strefie niebezpiecznej
nich nieuzasadnione niebezpieczeñstwo i groziæ niepo-
trzebnym zwiêkszeniem liczby ofiar.
Za zdrowie i ¿ycie ludzi znajduj¹cych siê
w strefie
niebezpiecznej
odpowiadaj¹ ratownicy-stra¿acy. Ich na-
czeln¹ misj¹ jest oczywiœcie opanowanie zagro¿enia,
a w zakresie ratownictwa ewakuowanie znajduj¹cych siê
tam ludzi poza obszar zagro¿ony. W tym celu musz¹ oni
niektórym z poszkodowanych udzielaæ pomocy stosownie
do posiadanych kwalifikacji, wykonuj¹c przy tym czynno-
œci z zakresu ratownictwa, takie jak udro¿nienie dróg od-
dechowych i proste zabezpieczenie ich dro¿noœci czy te¿
zatamowanie krwawienia zewnêtrznego. Czêœci poszko-
dowanych wystarcza u³atwienie drogi wyjœcia, czêœæ zaœ
musz¹ stra¿acy wynosiæ. Jak d³ugo trwa realne niebezpie-
czeñstwo, ¿ycie wszystkich jest zagro¿one, trudno jest
wiêc ustalaæ pierwszeñstwo udzielania pomocy i prioryte-
tem jest ewakuacja do strefy bezpiecznej. Z punktu wi-
dzenia zasad medycyny katastrof mo¿na nawet powie-
dzieæ, ¿e w sytuacjach skrajnych, kiedy mo¿na siê liczyæ
z bardzo du¿¹ liczb¹ ofiar, zasadê czynienia jak najwiêcej
dla jak najwiêkszej liczby poszkodowanych realizuje siê
najpe³niej, wyprowadzaj¹c mo¿liwie jak najszybciej zdol-
nych do samodzielnego poruszania siê, bo oni maj¹ naj-
wiêksze szanse prze¿ycia.
magaj¹ nadal w opiece medycznej i przy transporcie cho-
rych. Dlatego dzia³ania stra¿aków i zespo³ów ratownic-
twa medycznego musz¹ byæ w pe³ni skoordynowane. Aby
przy wspó³pracy unikn¹æ nieporozumieñ, trzeba pamiê-
taæ o tym, ¿e stra¿ jest formacj¹ maj¹c¹ swoj¹ strukturê
dowodzenia i cz³onkowie zespo³ów ratownictwa medycz-
nego nie mog¹ oczekiwaæ natychmiastowego wykonywa-
nia przez stra¿aków swoich poleceñ. O pomoc nale¿y
zwracaæ siê do dowódcy, którego zwykle mo¿na rozpoznaæ
po
czerwonym he³mie
.
Chaotycznie prowadzone dzia³ania zespo³ów medycz-
nych s¹ z regu³y spowodowane mylnym rozeznaniem rze-
czywistych potrzeb i przez to, pomimo wk³adanego w nie
wysi³ku, ma³o skuteczne. W³aœciwa koordynacja medycz-
nych dzia³añ ratunkowych, prowadzonych na miejscu
zdarzenia o charakterze wypadku masowego, ma zasadni-
cze znaczenie dla jej powodzenia.
Zadania koordynuj¹cego medyczne dzia³ania ratun-
kowe
:
• powiadomienie centrum operacyjnego o rzeczywistej
skali i rodzaju zdarzenia oraz o wynikaj¹cych z tego
potrzebach,
• kierowanie zespo³ami ratownictwa medycznego na
miejscu,
• kierowanie segregacj¹ medyczn¹ ofiar wypadku,
• kierowanie prac¹ punktu pomocy medycznej
• kierowanie transportem poszkodowanych z miejsca
zdarzenia.
Na granicy strefy niebezpiecznej
odpowiedzialnoϾ
za zdrowie i ¿ycie przejmuj¹ zespo³y ratownictwa me-
dycznego. Na tym zreszt¹ nie koñczy siê dzia³alnoœæ stra-
¿aków zwi¹zana z ratownictwem medycznym. W razie po-
trzeby to oni s¹ najbardziej kompetentni, aby w razie ska-
¿enia wymagaj¹cego dekontaminacji organizowaæ j¹
i przeprowadzaæ. W³aœciwym do tego miejscem jest
gra-
nica strefy bezpiecznej
. Oni te¿ w miarê mo¿liwoœci po-
Koordynacjê tych dzia³añ powinien rozpocz¹æ
szef pierwszego zespo³u ratownictwa medycznego,
który znajdzie siê na miejscu wypadku.
W Polsce z re-
32
 Organizacja pomocy medycznej w wypadkach masowych i katastrofach
Strefa udzielania
pomocy i oczekiwania
(retriage)
Strefa transportu
2
3
Parking
przybywaj¹cych
ambulansów
3
2
3
1
3 kolejnoϾ
1
2
3 3
+
2
1
+ +
2
33
3 3
3 3
2
2
1
2
3 3 3
Punkt medyczny
1
Pomoc
natychmiastowa
1 kolejnoϾ
3
2
1
3
2
1 1
2
3
transport
333
2
2
33 3 3
3 3
3
3 3
Pomoc pilna
2 kolejnoϾ
Organizacja pomocy medycznej
jeœli nie wyznaczono strefy niebezpiecznej
Obszar segregacji wstêpnej podzielony na sektory
Raport: 3 zabitych, 8 „czerwonych”, 12 „¿ó³tych”, 25 „zielonych”
Organizacja pomocy medycznej, jeœli nie wyznaczono strefy niebezpiecznej
gu³y jest nim lekarz. Kiedy nastêpuje wypadek masowy
o du¿ej skali, wszystkie te zadania mog¹ przekraczaæ
kompetencje pierwszego przybywaj¹cego na miejsce le-
karza. Dlatego w niektórych sytuacjach mo¿e on po ja-
kimœ czasie zostaæ zmieniony przez bardziej kompetent-
n¹ osobê, mo¿na te¿ wyznaczaæ odpowiedzialnych za po-
szczególne wymienione czynnoœci. Dla powodzenia akcji
ratunkowej jest jednak niezmiernie wa¿ne, by od samego
pocz¹tku by³ ktoœ kieruj¹cy, bo tylko to mo¿e
zapobiec
powstaniu chaosu
.
Z tego powodu pierwszy doje¿d¿aj¹cy na miejsce
ambulans powinien podjechaæ jak najbli¿ej do miej-
sca wypadku, upewniaj¹c siê jednak, ¿e jest to miej-
sce bezpieczne
. W tym momencie ca³a jego za³oga za-
czyna dzieliæ siê rolami. Lekarz ma rozpocz¹æ ocenê ro-
dzaju i miejsca zdarzenia, nawi¹zuj¹c kontakt z dowodz¹-
cym akcj¹ oficerem stra¿y po¿arnej. Kierowca nawi¹zuje
i utrzymuje ³¹cznoœæ z centrum (dyspozytorem), zawiada-
miaj¹c o przybyciu na miejsce. Nie powinien opuszczaæ
samochodu. Pielêgniarka lub ratownik medyczny przygo-
towuje siê do segregacji medycznej poszkodowanych.
• istniej¹ce i potencjalne zagro¿enia,
• przybli¿ona liczba wymagaj¹cych pomocy i ich stan;
liczba zabitych,
• jaka liczba zespo³ów ratownictwa medycznego powin-
na pracowaæ na miejscu i jakie jest zapotrzebowanie
na œrodki transportu do szpitali,
• jakie s³u¿by ratownicze dzia³aj¹ na miejscu i jakie s¹
jeszcze potrzebne.
Zaraz po przekazaniu tych informacji nale¿y
w porozumieniu z dowodz¹cym ca³¹ akcj¹ wyznaczyæ
kilka obszarów, w których bêd¹ dzia³a³y s³u¿by me-
dyczne.
S¹ to:
• punkt lub obszar segregacji medycznej,
• obszar udzielania pomocy i oczekiwania,
• obszar transportu.
W zale¿noœci od tego, czy jakaœ strefa zosta³a uznana
za niebezpieczn¹, czy te¿ niebezpieczeñstwa dla zespo³ów
ratownictwa medycznego nie ma, inaczej prowadzi siê se-
gregacje medyczn¹ –
triage
. Zasady i sposób prowadze-
nia tej segregacji omówione s¹ w osobnym rozdziale. Tu
zaœ nale¿y tylko nadmieniæ, ¿e w razie ustalenia strefy
niebezpiecznej poszkodowanych wyprowadzaj¹ z niej
i wynosz¹ stra¿acy i w takiej sytuacji ustala siê na jej gra-
nicy
punkt segregacji
, w którym prowadzi siê wstêpn¹
segregacjê, lub inaczej przesiewowy triage, na podstawie
szybkiej oceny 3–4 parametrów ¿yciowych (oddech, kr¹-
¿enie, œwiadomoœæ), a z którego poszkodowani s¹ rozmie-
szczani w trzech wyznaczonych miejscach w obrêbie ob-
szaru udzielania pomocy i wyczekiwania, stosownie do ich
Lekarz przekazuje osobie odpowiedzialnej za za-
bezpieczenie medyczne w centrum operacyjnym na-
stêpuj¹ce informacje konieczne do organizowania
pomocy:
• czy rzeczywiœcie nast¹pi³ wypadek o charakterze ma-
sowym lub czy zagra¿a takie niebezpieczeñstwo,
• jaka jest dok³adna lokalizacja wypadku z sugesti¹ naj-
lepszej drogi dojazdu dla ambulansów, ewentualnie
l¹dowania œmig³owców,
• rodzaj zdarzenia (wypadek drogowy, kolejowy, che-
miczny itp.),
33
3 3
22
Ratownictwo medyczne w wypadkach masowych
stanu. W takiej te¿ sytuacji
triage
mo¿e byæ rozpoczêty
ju¿ przez pielêgniarkê lub ratownika medycznego pierw-
szego ambulansu, którzy mog¹ wskazywaæ, gdzie maj¹
byæ gromadzeni chodz¹cy uczestnicy wypadku, a gdzie
bardziej poszkodowani.
przetrzymywaæ na przyczepkach do³¹czanych do ambu-
lansów lub innych samochodów.
W krajach, gdzie zespo³y ratownictwa medycznego
sk³adaj¹ siê z ratowników medycznych, stosunkowo czê-
sto powstaje koniecznoœæ wys³ania ze szpitala zespo³u
punktu medycznego. W Polsce w sk³adzie ka¿dego zespo-
³u znajduje siê lekarz, jest wiêc teoretycznie znacznie
bardziej komfortowa sytuacja, jednak tylko wówczas, gdy
ka¿dy z nich bêdzie ju¿ odpowiednio przygotowany do
pracy w takich warunkach. Dziêki obecnoœci lekarzy wie-
le czynnoœci mo¿e byæ wykonywanych przez za³ogi ambu-
lansów zarówno na miejscu wypadku, jak i podczas trans-
portu. Rozwiniêcie sta³ego punktu b¹dŸ to w zaadoptowa-
nym pomieszczeniu zamkniêtym, b¹dŸ w rozstawianych
namiotach jest konieczne w zale¿noœci od warunków po-
godowych lub przy bardzo du¿ej liczbie poszkodowanych,
zw³aszcza jeœli ich uwalnianie zajmuje du¿o czasu.
W sytuacji natomiast, kiedy nie ma strefy niebez-
piecznej, ca³e miejsce zdarzenia okreœla siê jako
obszar segregacji
i wtedy mog¹ tam wkroczyæ zespo³y
ratownictwa medycznego wyznaczone do jej przeprowa-
dzenia.
Oczywiœcie w mniejszych zdarzeniach, takich jak wy-
padek autokaru, jeden ratownik mo¿e dokonaæ przesiewo-
wego
triage’u
, tak by w ustalonej kolejnoœci mo¿na by³o
zabieraæ poszkodowanych do obszaru udzielania pomocy.
Kiedy jednak mamy do czynienia z wiêkszym obsza-
rem zdarzenia, np. du¿y dom i jego otoczenie po wybu-
chu, rozleg³y teren po panicznej ucieczce tratuj¹cego siê
t³umu, rozbity poci¹g czy lotnisko, wówczas przestrzeñ,
na której le¿¹ i b³¹kaj¹ siê ofiary, staje siê zbyt du¿a dla
jednego oceniaj¹cego. Korzystniej jest wtedy nawet po-
czekaæ na posi³ki, dziel¹c ca³y obszar do przeszukania na
sektory stosownie do wyraŸnie widocznych punktów i do
tych sektorów skierowaæ ekipy zajmuj¹ce siê segregacj¹
wstêpn¹ i wynosz¹ce poszkodowanych do przygotowanych
w obszarze udzielania pomocy miejsc.
Praktyka uczy, ¿e lepiej jest wtedy wykorzystany cenny
czas i sam proces wstêpnej segregacji jest szybciej zakoñ-
czony. Takiego podzia³u na sektory i kierowanie do nich
wyznaczonych zespo³ów dokonuje koordynuj¹cy medycz-
ne dzia³ania ratunkowe, ale sam nie zajmuje siê ocen¹
poszkodowanych. Ofiary wypadku po segregacji przesie-
wowej powinny byæ oznaczone na przedramionach taœma-
mi z kodami kolorowymi lub zawieszonymi na szyi karta-
mi z wyraŸnie widocznymi kodami kolorowymi. Karty se-
gregacyjne na tym etapie nie musz¹ byæ wype³niane.
Obszar udzielania pomocy i oczekiwania
powinien
byæ podzielony na miejsca, w których bêdzie siê grupowaæ
poszkodowanych odpowiednio do ustalonej we wstêpnej
segregacji kategorii pilnoœci udzielania im pomocy. Miej-
sca te powinno siê oznaczaæ wed³ug kodów kolorowych.
Sposoby oznaczania miejsca mog¹ byæ ró¿ne, ale winny
byæ wczeœniej ustalone, a ratownicy z tym sposobem ozna-
czenia zaznajomieni. Mog¹ to byæ np. rozk³adane na zie-
mi kolorowe p³achty, ustawiane lub zawieszane kolorowe
flagi itp. Kolorem czerwonym trzeba oznaczyæ miejsce
najbli¿ej punktu medycznego i tam grupuje siê najciê¿ej
poszkodowanych, nastêpnie kolorem ¿ó³tym miejsce dla
tych, którzy mog¹ poczekaæ oraz, w pewnym oddaleniu,
kolorem zielonym dla mog¹cych poruszaæ siê samodziel-
nie.
Postępowanie lecznicze na miejscu zdarzenia
Osoba koordynuj¹ca medyczne dzia³ania ratunkowe
nie rozpoczyna te¿ osobiœcie leczenia, a tylko
ustala ob-
szar udzielania pomocy i oczekiwania
oraz wyznacza
kto i gdzie ma prowadziæ
punkt pomocy medycznej
.
Punkt ten powinien byæ zlokalizowany w dogodnym miej-
scu i oznakowany w sposób widoczny zarówno w celu u³a-
twienia donoszenia tam i doprowadzania poszkodowa-
nych z miejsca zdarzenia, jak i podjazdu ambulansów za-
bieraj¹cych pacjentów, tak by mo¿na by³o ³atwo ich
w nich lokowaæ.
Nie mo¿na wiêc ustawiæ punktu me-
dycznego np. na ³¹ce oddzielonej od drogi rowem.
Powtórna segregacja (ang.
re-triage
)
Warto pamiêtaæ, ¿e podobnie jak w ka¿dym innym jedno-
stkowym wypadku, czas spêdzony w punkcie medycznym
i poœwiêcony na przygotowanie do transportu, zw³aszcza
przez najciê¿ej poszkodowanych, musi byæ mo¿liwie jak
najkrótszy. Stara prawda, ¿e
najciê¿ej chorych najefek-
tywniej leczy siê w szpitalu
, nie traci na aktualnoœci na-
wet mimo najlepiej wyposa¿onego punktu medycznego.
Pracuj¹cy na miejscu personel medyczny musi opanowaæ
naturaln¹ chêæ prowadzenia leczenia i ograniczyæ siê do
najprostszych dzia³añ. Zorganizowanie takiego punktu
u³atwia jednak wykonanie na miejscu zabiegów ratuj¹-
cych ¿ycie i stabilizacjê najciê¿ej chorych przed podjê-
ciem transportu, co zwiêksza ich szanse prze¿ycia.
Koniecznoœæ takich dzia³añ wynika z prowadzonej
w punkcie medycznym
powtórnej segregacji
(
ang.
re-
triage
), jednak ju¿ teraz na podstawie nie tylko oceny wy-
branych parametrów ¿yciowych, ale i wstêpnej oceny ura-
zowej prowadzonej wed³ug zasad BTLS, z uwzglêdnie-
niem wieku pacjenta i stanu jego zdrowia przed wypad-
kiem. Ocena ta pozwala nie tylko na stwierdzenie, ¿e ¿y-
W wiêkszoœci masowych wypadków, w których liczba
poszkodowanych nie przekracza kilkudziesiêciu, funkcjê
takiego punktu medycznego mo¿e pe³niæ pozostawio-
ny na miejscu ambulans
. Je¿eli jego zapas leków i wypo-
sa¿enie okazuj¹ siê niewystarczaj¹ce, mo¿na je uzupe³-
niaæ, dosy³aj¹c w razie potrzeby na miejsce wypadku. Ta-
ka dodatkowa liczba leków, materia³ów opatrunkowych
i sprzêtu jednorazowego u¿ytku, ju¿ wczeœniej przygoto-
wane i przechowywane, powinny byæ pakowane w poje-
mniki mieszcz¹ce siê w wysy³anych do wypadku lub po-
wracaj¹cych tam ze szpitala ambulansach. Mo¿na je te¿
34
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

anio102.xlx.pl