numer 4

numer 4, Skarby podkarpacia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Archeologia • Etnografia• Historia • Język • Sztuka • TradycjaCzasopismobezp³atneNr 3(4)/2007 maj-czerwiecProjekt „Skarby Podkarpackie – œladami trzech kultur" dofinansowany ze œrodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR)oraz budżetu państwa w ramach Programu S¹siedztwa Polska-Bia³oruœ-Ukraina INTERREG IIIA/Tacis CBC 2004–2006.2Dobra utraconetekst i fot. Krzysztof ZielińskiZgorzał19.04.2007 r.Tuż po godzinie 23. doKomendy PowiatowejPSP w Brzozowie zostałzgłoszony pożarw zabytkowym,drewnianym kościelez XVII w. Po przybyciupierwszych jednostekstraży pożarnej ogniemobjęty był cały strychkościoła oraz wieża.Ogień pojawił sięrównież na ścianiezewnętrznej, w okolicyprzyłącza energetycznego.Natychmiastprzystąpiono dogaszenia wieżyczki,dachu oraz podano prądwody do wewnątrzpłonącego kościoła.Strażacy rozpoczęlitakże ewakuację mieniakościelnego. Ze względuna szybki rozwój pożarupoddasza, wystąpiłozagrożenie runięciastropu i strażacy zostaliwycofani ze środkabudynku. Na dachkościoła podano pianęgaśniczą z podnośnikahydraulicznego.Do działań zostająskierowane zastępy OSPz terenu całego powiatu.Część jednostek OSPzostaje skierowania dogaszenia pożaru,natomiast część dozaopatrzenia wodnego.Spaleniu uległa więźbadachowa i strop,poważnie nadpalonezostały ściany kościoła.W akcji gaśniczej,trwającej całą noc,udział brało 32 jednostkigaśnicze – ok. 100strażaków.(notatka z akcji gaśniczej)Drewniany kościół pw. NawiedzeniaNMP został wzniesiony w latach1624–1631 przez Hieronima Na-górskiego w Grabownicy Starzeńskiej.W 1921 roku, po wybudowaniu murowanejświątyni w Grabownicy, został przeniesionydo Grabówki. Spalony budynek był jedno-nawowy, konstrukcji zrębowej na podmu-rówce. Reprezentował okres przejściowypomiędzy kościołami gotyckimi w typiemałopolskim, a obiektami z okresu baroku.Pożar zauważył jeden z mieszkańcówwsi, paliła się zewnętrzna ściana świątyni,ogień zajął również część drewnianychelementów pod dachem. Zarzewie ogniaznajdowało się w pobliżu przyłącza elek-trycznego, prawdopodobnie to zwarcieinstalacji było przyczyną pożaru. Ogieńbardzo szybko się rozprzestrzeniał, płonęłydrewniane ściany, palił się gont znajdującysię pod blachą. To był drewniany kościół,przez lata konserwowany ropą. Dopiero wostatnich latach używano impregnatów og-nioochronnych. Wypalone zostały wszystkieściany od wewnątrz. Dach zawalił się dośrodka, ale nie naruszył konstrukcji noś-nych. Strażakom i mieszkańcom wsi udałosię uratować część wyposażenia. Ogieństrawił jednak m.in. cenne polichromie au-torstwa malarza Władysława Lisowskiego,organy, a także belkę nad prezbiteriumz XVII-wiecznym krucyfiksem oraz figura-mi Matki Bożej i św. Jana z XIX wieku.www.gminadydnia.plkoscioly.phpFirma ubezpieczeniowa wyceniła kościółna dwa miliony złotych i wszystko wskazujena to, że koszt odbudowy będzie oscylowałwokół tej kwoty. – Prace przy odbudowiekościoła zadeklarowała cała parafia, złożyłajuż ofiary na ten cel. Jednak ofiarnośćwiernych z Grabówki liczącej zaledwie 500mieszkańców to stanowczo za mało. Dla-tego chcemy wystąpić o środki zarównoz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Na-rodowego, Ministerstwa Finansów, jak i o po-moc ze strony Urzędu Marszałkowskiegow Rzeszowie, zwrócimy się także do lokal-nych samorządów, które, mam nadzieję,wesprą nasze starania – zapewnił JerzyAdamski, wójt gminy Dydnia.Mieszkańcy liczą, że cały obiekt uda sięodremontować w ciągu dwu najbliższychlat. Tuż po pożarze zawiązał się Komitet Re-montu i Odbudowy Świątyni w Grabówce.Po przeanalizowaniu kosztorysów i możli-wości finansowych parafii podjął on decyzjęo rekonstrukcji drewnianego kościoła natym samym miejscu.nOsoby i instytucje mogą wspomóc dzieło odbudowy znisz-czonej świątyni. Wpłaty można dokonać do banku Pekao S.A.I Oddział w Brzozowie, numer konta: 09 1240 2324 1111 00003319 8323. Tytuł wpłaty: „Na odbudowę spalonego kościoław Grabówce”.RZESZÓWBRZOZÓWGrabówkaOd redakcji3W numerze m.in.:Drodzy CzytelnicyZgorzałA więc za nami „górka” czyli trzy wydane numery,a przed nami jeszcze dwa. Stąd też i decyzja, aby doegzemplarza „Skarbów” dołączyć ankietę z kilkomapytaniami do Czytelnika. Pytamy się w niej o Państwaodbiór tego czasopisma, czy jesteście z niego zadowoleni,co jest dobrym pomysłem, a co należy zmienić, z czegozrezygnować, a jaką rubrykę lub rubryki wprowadzić odnastępnego numeru. Prosimy odpowiedzi odesłać naadres redakcji. Chcemy, aby kolejne numery były jeszczelepsze od pozostałych.Prosimy też o pomysły na teksty. Wiemy, że „skarbów” na Podkarpaciujest bez liku. Niektóre już stały się ikonami naszego regionu: zamki w Łań-cucie, Baranowie czy Krasiczynie, klasztor w Leżajsku czy Kalwarii Pacław-skiej. Ale każdy rok przynosi nowe odkrycia. Konserwatorzy odsłaniająunikatowe polichromie spod warstw farby. Drewniane świątynie, którymprzywrócono dawny wygląd nagle urzekają nas swoją oryginalnością. Gdyspod grubej powłoki tynków wyjrzały gotyckie cegły prezbiterium kościoław Rzeszowie okazało się nagle, że stolica regionu ma średniowieczne zabytki.To o czym wiedzieli specjaliści dotarło do tysięcy codziennych przechodniówz zainteresowaniem obserwujących postępy prac renowacyjnych.Lista „skarbów” na Podkarpaciu wydłuża się nieustannie i będzie ichcoraz więcej. Intensywnie nad tym pracują także archeolodzy. Jeszcze dekadętemu mało kto zdawał sobie sprawę, że w Czudcu znajdowała się takefektowna twierdza. Może za kilka lat, jak zakończone zostaną prace wyko-paliskowe, dorówna atrakcyjnością Łańcutowi. To, że jest to realne udowod-nili „uparci” ludzie twierdzący, że „Królewskie Wały” w Trzcinicy mogą sięstać się drugim Biskupinem w Polsce. Uparci, bo słowa ubrali w czyny czegoefektem jest kilka milionów złotych, które przeznaczą na rekonstrukcję grodui budowy obiektów ekspozycyjnych. Za dwa lata otwarcie i oby takichinicjatyw w naszym regionie było więcej. Będziemy im intensywnie sekun-dować, promować i podpowiadać. Tym bardziej, że jako Stowarzyszenie ma-my duże doświadczenie w szukaniu środków na tego typu przedsięwzięcia.Symbolem Podkarpacia XXI wieku może być bowiem zarówno DolinaLotnicza, lotnisko w Jasionce czy autostrada A4, jak i „Podkarpacka Troja”w Trzcinicy lub odbudowane ruiny klasztoru w Zagórzu czy zamkuw Odrzykoniu z legendą „Zemsty” Fredry w tle.Krzysztof Zielińskidwumiesięcznik bezpłatnynr 3 (05–06 2007, Rzeszów)241620232428303334363840444648Dobra utraconeKrzysztof ZielińskiProjekt „Skarby”Tropami przeszłościKrzysztof ZielińskiZ pracowni konserwatoraMatka Boża SzkaplerznaElżbieta BakunArcheologiczne odkryciaCzudeckie wzgórze odsłaniatajemniceMaciej ChłodnickiZabytki w krajobrazieNajwiększy w PolsceKrzysztof KamińskiZabytki z tajemnicąPodziemny świat LeżajskaJanusz MotykaPodkarpackie muzeaTu dotkniesz duchahabsburskiej TwierdzyJanusz MotykaDobra zagrożoneRymanowscy ŻydziAgnieszka PieniążekTo też są zabytkiKapliczka na tatarskim kopcuAgata ChmuraSanktuariaMatki Bożej PocieszeniaAgata ChmuraSzlakiem zamków i duchówCzarna Wdowa z LeskaAgata ChmuraZabytki na sprzedażKup Pan... zamekPaulina BajdaNa turystycznym szlakuW rodowym gnieździeAgata ChmuraZabytki na WschodzieWyrób RubensopodobnyŁukasz RadwanZabytki technikiPrywatny skansen naftowyKrzysztof KamińskiPolecane lekturyTrzcinica – Karpacka TrojaBieszczadzkie przypadkiJędrka WasielewskiegoPołoninyBieszczadzkie JudaicaWydawca:Stowarzyszenie Pro CarpathiaRedakcja:35-074 Rzeszów, ul.Gałęzowskiego 6/319, tel./fax: 017 852 85 26e-mail: redakcja@skarbypodkarpacia.plRedaktor wydania:Krzysztof ZielińskiWspółpracują:P. Bajda (Super Nowości),E. Bakun, M. Chłodnicki (Nowiny),A. Chmura, K. Kamiński, J. Motyka (Nowiny),A. Pieniążek, Ł. Radwan (Polityka)Opracowanie graficzne, skład, łamanie:KORAW Dorota KocząbDruk:TECHGRAF ŁańcutRedakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie praworedagowania nadesłanych tekstów.Wydawca nie ponosi odpowiedzialności zatreść reklam i ogłoszeń.Kopiowanie i rozpowszechnianiepublikowanych materiałów wymaga zgodyWydawcy. Wszelkie prawa zastrzeżone© Copyright by „Skarby Podkarpackie”Na okładce: cerkiew w Świątkowej Wielkiej(fot. Krzysztof Zieliński)4Projekt „Skarby”tekst i fot. Krzysztof ZielińskiTropami przeszłościWniosek„SkarbyPodkarpackie” – śladamitrzech kulturnapisanyprzez Stowarzyszenie„Pro Carpathia” uzyskałdofinansowanie ześrodków EuropejskiegoFunduszu RozwojuRegionalnego (EFRR)oraz budżetu państwaw ramach ProgramuSąsiedztwa Polska--Białoruś-UkrainaINTERREG IIIA/TacisCBC 2004–2006Zachowane drewniane i murowanesanktuaria południa Podkarpacia:Beskidu Niskiego i Bieszczadówpokazują bogactwo zachowanych śladóww sąsiedzkich relacjach polsko-ukraińsko--żydowskich. Możliwość obejrzenia w ciągutrzech dni kilkudziesięciu świątyń – repre-zentujących kulturę religijną tych nacji: ju-daistyczną, prawosławną i greckokatolickąoraz rzymskokatolicką – dała grupie pol-skich i ukraińskich dziennikarzy realizacjaprojektu przygotowanego przez Stowarzy-szenie Pro Carpathia. Projekt ten ma zazadanie pomóc dziennikarzom w wypraco-waniu pozytywnych emocji do naszejwspólnej tradycji i historii.Zorganizowany objazd po zabytkach,muzeach i miejscach historycznych zawiódłnas w rejony powiatów jasielskiego, kro-śnieńskiego, sanockiego, leskiego i biesz-czadzkiego. Poniższa fotorelacja pokazuje,jak szukaliśmy podkarpackich skarbówkultury zamieszkujących tutaj w przeszłościnarodów.nGość z Ukrainy, Kostia Prysiaznyj, opowiadao ikonografii świętych w dawnej cerkwiw Świątkowej WielkiejMalowniczo położona dawna cerkiew greckokatolickapod wezwaniem śś. Kosmy i Damiana, obecnie kościółrzymskokatolicki w KotaniuZabytkowa synagoga w Rymanowie doczekała się odbudowy, zwiedzamy jeszcze nie odnowione wnętrzeDawna cerkiew śś. Kosmy i Damiana (obecniekościół św. Maksymiliana Kolbego) wKrempnej przechodzi gruntowną konserwacjęfot. Adam Cyło, Iwona Oleniuch, Irena Steciak, Krzysztof StaszewskiRYMANÓWŚWIĄTKOWA WLK. KREMPNAKOTAŃDUKLAKRÓLIK POLSKIJAŚLISKAWISŁOK WIELKIProjekt „Skarby”CZERTEŻSANOKZAGÓRZTARNAWAGÓRNASZCZAWNERZEPEDŹTURZAŃSKKOMAŃCZAOLSZANICALESKOSTEFKOWAUSTRZYKI DOLNEHOSZÓWŚREDNIAWIEŚCZARNAGÓRNA5CHYROWADALIOWAOLCHOWIECŚWIĄTKOWAZAWADKAMAŁARYMANOWSKAZYNDRANOWARABEŻŁOBEKBYSTREMICHNIOWIECPROCARPATHIAChwila zadumy nad losami ruin klasztoru w ZagórzuNa miejscu spalonej we wrześniu ub. r. cerkwi w Komańczy. Taki los w ciągu ostatnich stu latspotkał dziesiątki drewnianych świątyń w tym regionieSkansen w Sanoku pozwolił dostrzec najważniejszeróżnice w zabudowie wsi łemkowskiej i bojkowskiejZawsze na trasiespotykaliśmy się z miłymprzyjęciem. Gospodarzeświątyń chętnie pokazywalinam i opowiadalio chronionych przez siebie„skarbach” – na zdjęciuksiądz dziekan AndrzejMajewski z Czarnej GórnejOdwiedzaliśmy także wspaniale zachowane budowle – np. w RzepedziBystre, dawna cerkiew pw. Michała Archanioła, zamknięta na głucho [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

anio102.xlx.pl